Astmi er langvinnur sjúkdómur sem einkennist af öndunarerfiðleikum vegna bólgu og stíflu í öndunarvegum. Með nútíma meðferð losna margir astmasjúklingar við einkenni á milli kasta. Meðan á bráðu astmakasti stendur getur skyndileg afturför valdið enn alvarlegri einkennum. Meðan á kasti stendur kunna öndunarvegir að stíflast alveg og kastið getur í kjölfarið reynst lífshættulegt.
Astmi veldur ýmsum einkennum, svo sem hósta, mási, þrengslatilfinningu fyrir brjósti, mæði og þykku slími.
Þar sem astmaeinkenni stafa af stífluðum öndunarvegum er best að meðhöndla lungun eins hnitmiðað og hægt er. Innöndunarmeðferð hentar í þessum tilgangi. Mismunandi tegundir innúðara eru notaðar til að skammta lyf (stera og berkjuvíkkandi lyf) við ýmsum öndunarsjúkdómum, svo sem astma og langvinnri lungnateppu.
Algeng einkenni
Hósti
Más
Þrengslatilfinning fyrir brjósti
Andnauð
Mæði
Einkennin eru mismunandi alvarleg eftir sjúklingum.
Astmi er greindur út frá sjúkrasögu og læknisskoðun. Læknirinn rannsakar einkenni sjúklingsins, hversu oft þau koma fram og hversu alvarleg þau eru. Mikilvægur þáttur er hvort um er að ræða fjölskyldusögu um astma og ofnæmi. Við sjúkdómsgreiningu á astma er gert próf á lungnastarfseminni.
PEF mælingar eru notaðar til að greina og fylgjast með astma. PEF mælir hversu miklu lofti sjúklingur getur andað frá sér. Mælirinn er auðveldur í notkun og sjúklingar geta sjálfir framkvæmt mælinguna.
Auk þessara prófa geta ofnæmispróf eða blóðrannsókn reynst gagnleg til að greina hugsanleg ofnæmi. Ef á þarf að halda má framkvæma nákvæmari rannsókn á lungnastarfsemi með því sem nefnist öndunarmæling. Slíkt er gert á sjúkrahúsi eða læknastofu.
Meðferð
Fyrsta skrefið er alltaf að forðast áhættuþætti. Lyf sem koma í veg fyrir eða draga úr köstum má gefa til inntöku eða með inndælingu, en oftast er notast við innöndun.
Auk réttra lyfja eru nokkrar einfaldar reglur (samkvæmt American Lung Association) sem geta hjálpað astmasjúklingum við að hafa stjórn á sjúkdómnum:
Halda skal astmadagbók til að reyna að komast að því hvað kemur astmaeinkennum af stað.
Ef grunur leikur á um að eitthvað komi þeim af stað skal forðast þær aðstæður eins og mögulegt er.
Loftræsting á heimilinu getur verið hentug ef um er að viðbrögð við frjókornum eða gróum.
Margir astmasjúklingar eru viðkvæmir fyrir tóbaksreyk.
Einnig skal forðast myglu innandyra: rakaeyðingartæki getur komið að gagni.
Rykmaurar koma oft einkennum af stað. Forðast ber ryksugun eða í það minnsta með lélegum ryksugum sem þyrla upp ryki og ofnæmisvöldum.
Algengt er að fólk sé með astma allt lífið. Astminn getur þó verið mismunandi mikill á mismunandi tímabilum. Burtséð frá líðan skal ávallt fylgja ráðleggingum læknis. Ef það er gert eru meiri líkur á að astmaeinkennin minnki með tímanum.